سؤال: خداوند عز و جل بیان نموده که شراب دارای منافعی است آن منافع چیست؟ مضار آن کدامند؟ و چه وقتی شراب حرام گردید؟
«یَسْاَلُونَکَ عَنِ الخَمْرِ وَ المَیْسِرِ قُلْ فِهِمَا اِثْمٌ کَبِیرٌ وَ مَنَافِعَ لِلنّاسِ وَ اِثْمُهُمَا اَکْبَرُ مِنْ نَفْعِهِمَا» - بقره/219.
درباره شراب و قمار از تو می‌پرسند. بگو: «در آن دو، گناه بزرگ و سودهایی برای مردم است، ولی گناهشان از سودشان بزرگتر است»
شراب بنا به نص قرآن دارای گناه بزرگ و بعضی منافع است. منظور از منافع شراب، منافع اقتصادی است. هم از جنبه تجارت و هم از جنبه تولید که در بعضی کشورها درخت انگور را پرورش می‌دهند تا انگور آن را به شراب‌سازان بفروشند و در قبال آن میلیونها دلار (یا...) درآمد کسب می‌نمایند و همین منافع است که امروزه بسیاری از مردمان را به تجارت شراب کشانده است و به گمان خود جهانگردان را به سوی خود می‌کشانند و از درآمد سرشاری بهره‌مند می‌شوند... و این یک چیز مهمی است، ولی شریعت پاک اسلام تمام این منافع را نادیده می‌گیرد و در مقابل گناه بزرگ و زیانهای عظیم شرابخواری، این منافع، ارزش و اعتباری نخواهند داشت. شراب به فرد، خانواده و جامعه زیان خواهد رساند.
ضررهای فردی متوجه جسم، عقل و روانا ست. بسیاری از پزشکان در این باره مقالات و نظراتی عرضه نموده‌اند. شگفت اینجاست که انسان با اختیار خود به وسیله نوشیدن شراب عقلش را ساقط می‌کند و در همین راستا هذیان‌گوئی می‌کند و در وادی اوهام فرو خواهد رفت و به فردی بی‌اراده تبدیل می‌گردد. تا آنجا که برده، اسیر و معتاد جام شراب خواهد گشت. همانطور که در گذشته شاعر گفته است:
«اِذَا مِتُّ فَادْفِنِی اِلَی جَنْبِ کُرْمَةٍ تُروى عِظَامِی بَعْدَ مَوْتی عُرُوقَها»
هنگامی که مردم مرا کنار درخت انگوری دفن کن تا پس از مرگ استخوانم از ریشه‌های آن سیراب گردد.
انسان شرابخوار به تدریج تندرستی خود را از دست می‌دهد. تا آنجا که کبدش لانه چندین بیماری خواهد شد. با اعتیار به شرابخواری، شخص از جنبه روانی، عصبی و جسمی بیمار خواهد گشت.
خطر شراب بر روی خانواده به نحوی است که کانون گرم خانواده، دوستی و صمیمیت را از هم می‌پاشد و یا آنها را به نابودی تهدید می‌نماید. انسانِ مست زن و فرزندانش را در حالی که نیازمند لوازم ضروری زندگی می‌باشند، رها می‌نماید و درآمد خود را در آن شراب زیانبارِ پلید، صرف می‌کند. شرابخوار معتار در عوض انس و دوستی با خانواده خود و اِشراف بر تربیت فرزندان خود و دید و بازدید از خویشان و دوستان خود کار و کوشش در راستای منافع دینی و دنیایی خود، از منزل گریزان و بیزار می‌شود، و به قهوه‌خانه‌ها و کاباره‌ها و کوچه‌های تاریک و خلوت روی می‌آورد!! به این شیوه جامعه به یک امت مستِ بی‌ارزش تبدیل خواهد شد که نه در نبرد با دشمن پایدار می‌ماند و نه بدان نهضتی برپاخواهد شد و نه بوسیله آن پرچمی به اهتزاز درخواهد آمد و نه و ... لذا شراب قطعاً بر افراد، خانواده و جامعه‌ها زیان خواهد رساند.
یک قاعده اسلامی که ازین آیه استنباط می‌گردد این است که :«هر چیزی زیانش از نفعش بیشتر باشد، حرام است». اسلام چیزی را مشروع می‌دارد که کاملاً دارای نفع و یا نفع آن از زیانش بیشتر باشد و هر چیزی را که کاملاً مضر، و یا ضررش بر نفعش بیشتر باشد، حرام می‌نماید.
امّا اینکه شراب از چه موقعی حرام گردید؟ می‌دانیم که تحریم آن تدریجی بوده است. نخستین آیه‌ای که درباره شراب نازل گردید، این آیه سوره بقره بود که می‌فرماید:
«یَسْألُونَکَ عَنِ الخَمْرِ وَ المَیْسِرِ ... تا آخر آیه»
سپس آیه سوره نساء که می‌فرماید:
«لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَ اَنْتُمْ سُکَاریَْ»
«:در حال مست نزدیک نماز نشوید.»
و سپس تحریم قاطع آن در سوره مائده نازل گردید که می‌فرماید:
«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ * إِنَّمَا یُرِیدُ الشَّیْطَانُ أَن یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء فِی الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ وَیَصُدَّکُمْ عَن ذِکْرِ اللّهِ وَعَنِ الصَّلاَةِ فَهَلْ أَنتُم مُّنتَهُونَ»
از اینجا بود که عمر رضی الله عنه گفت: قد انتهینا یا رب...: خدایا دست‌بردار شدیم... سوره مائده مشتمل بر این آیه است و گفته‌اند که این آخرین سوره قرآن کریم نیست. و شاید در سال نهم هجری یعنی اواخر دوران مدنی نازل شده باشد.
نظرات